ΘΕΣΕΙΣ ΕΣΕΕ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ «ΑΓΟΡΑΝΟΜΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ»

ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ 42 – 105 63 ΑΘΗΝΑ

Αθήνα, 21 Δεκεμβρίου 2012

ΘΕΣΕΙΣ ΕΣΕΕ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ

«ΑΓΟΡΑΝΟΜΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ»

Άρθρο 5, παρ. 2

Στην παράγραφο 2 του άρθρου 5 προβλέπεται ότι στον μήνα που προηγείται των τακτικών εκπτώσεων απαγορεύονται οι ανακοινώσεις προς το κοινό εκπτώσεων και προσφορών με οποιοδήποτε τρόπο, ιδίως με διαφήμιση, επιστολές ή ανάρτηση διαφημιστικών πινακίδων.

Η «προστασία» των εκπτώσεων, που προσφέρει αυτό το χρονικό διάστημα των 30 ημερών, απετέλεσε πάγια πραγματικότητα από καταβολής του θεσμού και έχει αποδείξει την χρησιμότητά του στο πέρασμα του χρόνου.  Η κατάργησή του με τον ατυχή νόμο 3769/2009 αποτέλεσε καίριο πλήγμα στην χρησιμότητα και αποτελεσματικότητα των εκπτώσεων και συνέβαλε στην πρόσφατη αποδόμηση του κύρους του θεσμού.

Η ΕΣΕΕ είναι θετική στην επαναφορά της απαγόρευσης των 30 ημερών για τις προσφορές.  Ωστόσο, ο σκοπός του νομοθέτη που θέσπισε τον σχετικό περιορισμό, δεν ήταν να απαγορεύσει μία μόνο εμπορική πρακτική, όπως οι προσφορές, αλλά στην ουσία να προστατεύσει το θεσμό των εκπτώσεων από επίδοξους «μιμητές» που θα προσπαθήσουν να πείσουν το καταναλωτικό κοινό ότι κάνουν εκπτώσεις, πριν την έναρξη των εκπτώσεων, έλκοντας κατά τον τρόπο αυτό μεγάλο μερίδιο πελατών.

Υπό την έννοια αυτή, στο σχετικό περιορισμό πρέπει, εκτός από τις προσφορές, να υπαχθούν και οι προωθητικές ενέργειες, τουλάχιστον αυτές που για να προσελκύσουν τον καταναλωτή χρησιμοποιούν πρακτικές ανάλογες με αυτές των εκπτώσεων και προσφορών, προσπαθώντας να τους «μοιάσουν», κυρίως με τη χρήση ποσοστών έκπτωσης και διπλών τιμών.

Περαιτέρω, δεδομένης της εξέλιξης της τεχνολογίας, θεωρούμε ότι η απαγόρευση για διαφήμιση, επιστολές και ανάρτηση πινακίδων δεν αρκεί και πρέπει επίσης να επεκταθεί, περιλαμβάνοντας και τα ηλεκτρονικά μέσα δικτύωσης.

Στο πλαίσιο αυτό, η σχετική διάταξη πρέπει να διαμορφωθεί ως εξής:

«2. Τριάντα (30) ημέρες πριν από την έναρξη των τακτικών εκπτώσεων απαγορεύεται στους υπεύθυνους των εμπορικών καταστημάτων να ανακοινώνουν προς το κοινό εκπτώσεις ή προσφορές με οποιονδήποτε τρόπο, ηλεκτρονικό ή έντυπο, δηλαδή με διαφήμιση, επιστολές, SMS,  ανάρτηση διαφημιστικών πινακίδων ή οποιαδήποτε άλλη προωθητική ενέργεια που χρησιμοποιεί ποσοστό έκπτωσης ή διπλές τιμές…»

Άρθρο 5, παρ. 3

Στην παράγραφο 3 προβλέπεται η επιφύλαξη της εμπορικής επικοινωνίας του ποσοστού έκπτωσης αποκλειστικά και μόνο για τις εκπτώσεις, ενώ απαγορεύεται για τις προσφορές.  

Καταρχήν, συμφωνούμε με το σχετικό περιορισμό που μεταφράζεται στο «ποσοστό = εκπτώσεις».  

Ωστόσο, ο νόμος δεν θα επιτύχει το αποτέλεσμά του, παρά μόνο εάν απαγορευτεί ρητά η χρήση ποσοστού και για την άλλη σημαντική εμπορική επικοινωνία τις προωθητικές ενέργειες.  Σε αντίθετη περίπτωση, κάθε επιχείρηση που πραγματοποιεί προωθητικές ενέργειες θα δίνει στον τελικό καταναλωτή την εντύπωση ότι κάνει τακτικές εκπτώσεις.  Ως εκ τούτου, προτείνουμε να συμπληρωθεί η σχετική διάταξη ως εξής:

«…Σε οποιαδήποτε άλλη περίοδο προσφορών ή προωθητικών ενεργειών επιτρέπεται αποκλειστικά και μόνον η ευκρινής αναγραφή της παλαιάς και της νέας τιμής των αγαθών ή των υπηρεσιών».

Άρθρο 5, παρ. 5

Στην παράγραφο 5 περιγράφεται ο τρόπος δημόσιας αναγγελίας των περιόδων προσφορών της κάθε επιχείρησης προς τον Εμπορικό Σύλλογο και την Γενική Γραμματεία Καταναλωτή.  Ως τρόποι γνωστοποίησης αναφέρονται δεσμευτικά μόνο η τηλεομοιοτυπία (φαξ) ή η ηλεκτρονική αλληλογραφία.  Δεδομένου όμως ότι πολλές επιχειρήσεις, κυρίως μικρές και μεσαίες, δεν είναι μηχανοργανωμένες, θεωρούμε ότι πρέπει να προβλεφθεί και η υποβολή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο.  Κατά συνέπεια, η διάταξη πρέπει να συμπληρωθεί ως εξής:

«…Ο υπεύθυνος κάθε εμπορικού καταστήματος οφείλει να ανακοινώνει με τηλεομοιοτυπία (fax) ή με ηλεκτρονική αλληλογραφία (e-mail)  ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο υποβολής στο Παρατηρητήριο Τιμών της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και στον οικείο Εμπορικό Σύλλογο, τις προσφορές που προτίθεται να κάνει, τουλάχιστον μια (1) ημέρα πριν από την έναρξή τους. Στην ανακοίνωση αναφέρονται τα προσφερόμενα προϊόντα και η χρονική διάρκεια της προσφοράς…»

Άρθρο 5, παρ. 6

Στην παράγραφο 6 προβλέπεται ότι ειδικά για τα καταστήματα Stock/Outlet προβλέπεται η έκδοση ειδικής Υπουργικής Απόφασης που θα ιδρύει ειδικό καθεστώς για αυτά.

Θεωρούμε ότι η λειτουργία των συγκεκριμένων κλάδων πώλησης πρέπει να θεσμοθετηθεί αυτοτελώς και απευθείας από το σχέδιο νόμου με αυστηροποίηση των όρων λειτουργίας ενός καταστήματος Stock/Outlet που θα έχει ένα ξεκάθαρο μίγμα προϊόντων προς πώληση (stock, ελαττωματικό, προϊόν ειδικής παραγωγής) με αναγραφή μίας μοναδικής τελικής τιμής για την αποφυγή της παραπλάνησης του καταναλωτή.

Επίσης επιβάλλεται να διενεργούνται συνεχείς και αυστηροί έλεγχοι των τιμολογίων αγοράς των εν λόγω εμπορευμάτων για να μην εμφανίζονται φαινόμενα αισχροκέρδειας. Τα καταστήματα Stock/Outlet έχουν ως στόχο την εκποίηση εμπορευμάτων και υπολοίπων (stock, ελαττωματικά, προϊόντα ειδικής παραγωγής) της προηγούμενης σεζόν και όχι «ειδικών αγορών» που αποφέρουν υψηλά ποσοστά κέρδους για τις εκποιούσες επιχειρήσεις, παραπλανώντας έτσι το καταναλωτικό κοινό με τις πολύ χαμηλές τιμές.

Παράλληλα, αντί της λειτουργίας αυτοτελών καταστημάτων, που ουσιαστικά δίνουν στον καταναλωτή την λανθασμένη εντύπωση ότι πραγματοποιούν εκπτώσεις 365 ημέρες το χρόνο, θεωρούμε ότι θα πρέπει επίσης να ενθαρρυνθεί η δημιουργία αυτοτελών τμημάτων εντός του κανονικού καταστήματος λιανικής, το οποίο θα διαθέτει τα είδη stock της συγκεκριμένης επιχείρησης με τους ειδικούς παραπάνω όρους.

Άρθρο 6

Η ΕΣΕΕ επανειλημμένα έχει εκφράσει την ευαισθησία του εμπορικού κόσμου της χώρας προς το Υπουργείο Ανάπτυξης, σχετικά με το θέμα των Κυριακών.  Συμφωνήθηκε δε πριν από την οποιαδήποτε σχετική ρύθμιση ή πρόταση ρύθμισης, η διενέργεια εξαντλητικού διαλόγου όλων των πλευρών.

Αντ’ αυτού, ξαφνικά, μέσω του σχετικού άρθρου, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με την πλήρη απελευθέρωση της λειτουργίας των καταστημάτων όλες τις Κυριακές του χρόνου.

Η ΕΣΕΕ και ο εμπορικός κόσμος της χώρας απορρίπτουμε ολοκληρωτικά αυτήν την απελευθέρωση για τους εξής λόγους:

1. Το διευρυμένο ωράριο των καταστημάτων είναι εδώ και πολύ καιρό πραγματικότητα, ήδη από την εισαγωγή του νόμου 3377/2005.  Αξιοσημείωτο είναι ότι το ωράριο αυτό (5 πμ έως 9 μμ τις καθημερινές και 5 πμ έως 8 μμ τα Σάββατα) δεν εξαντλείται ακόμη και σε προνομιακές αγορές στα κέντρα των μεγάλων πόλεων.  Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει ανάλογη χρεία λειτουργίας των καταστημάτων τις Κυριακές.  Όπου κρίνεται απαραίτητο (νησιά και τουριστικές περιοχές), τα καταστήματα μπορούν ήδη να ανοίξουν την Κυριακή σε περιφερειακό επίπεδο και με απόφαση του Περιφερειάρχη, πρακτική που ήδη ακολουθείται.
2. Ο καταναλωτής δεν έχει να κερδίσει τίποτα, αφού οι ώρες λειτουργίας δεν λείπουν, αυτό που λείπει είναι αγοραστική δύναμη από τους καταναλωτές.  Η μετατροπή της Κυριακής σε «καθημερινή» θα ακυρώσει την μόνη ημέρα ξεκούρασης που απομένει στον έλληνα και μπορεί απερίσπαστα να αφιερωθεί στην θρησκευτική του πίστη, στην οικογένειά του και να καλλιεργήσει τις φιλικές και κοινωνικές σχέσεις που του έχουν απομείνει στην Ελλάδα της ύφεσης και της δυσπραγίας.  Επιπλέον, οι τιμές των προϊόντων όχι μόνο δεν πρόκειται να μειωθούν αλλά μεσοπρόθεσμα θα αυξηθούν: τα καταστήματα στις κλασσικές αγορές, εκεί που λειτουργεί ο ανταγωνισμός, έχουν φτάσει στα όριά της τιμολογιακής τους πολιτικής, στην προσπάθεια προσέλκυσης πελατών.  Περιθώρια για μείωση των τιμών υπάρχουν μόνο στις μεγάλες επιχειρήσεις, εκεί που δεν λειτουργεί ο ανταγωνισμός και μετέρχονται πρακτικές τριγωνικών συναλλαγών για να κρατήσουν τις τιμές επιτηδευμένα ψηλά.  Το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές θα έχει επιπτώσεις ντόμινο, θα οδηγήσει στο κλείσιμο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που ισορροπούν την αγορά, θα επιτρέψει την μονοπώλησή της και την επικράτηση των τιμολογιακών πρακτικών των μεγάλων επιχειρήσεων, που θα κάνει ακόμα και τα βασικά προϊόντα απλησίαστα για τον μέσο Έλληνα.
3. Η υπεραπασχόληση 365 ημέρες το χρόνο θα εξουθενώσει τον Έλληνα έμπορο.  Στην Ελλάδα το 90% των εμπόρων επιχειρηματιών είναι μικρομεσαίοι και μικροεργοδότες, πολλοί δε από αυτούς είναι αυτοαπασχολούμενοι.  Έτσι όπως τίθεται στο σχέδιο νόμου, το άνοιγμα την Κυριακή είναι μονόδρομος αν θέλουν να επιβιώσουν από τον δριμύ ανταγωνισμό των μεγάλων και εύρωστων οικονομικά επιχειρήσεων.  Δεδομένα όμως, οι ίδιοι και οι οικογένειές τους δεν θα αντέξουν την αυξημένη πίεση μίας εβδομάδας χωρίς ξεκούραση και θα εξοντωθούν οργανικά, με τελικό και βέβαιο αποτέλεσμα ακόμα περισσότερα λουκέτα στην αγορά και επιπλέον διόγκωση της ανεργίας.
4. Τα αυξημένα κόστη λειτουργίας την Κυριακή μπορούν να αναληφθούν μόνο από τις μεγάλες επιχειρήσεις.  Σύμφωνα με τις εξαγγελίες του Υπουργείου Ανάπτυξης, το καθεστώς απασχόλησης των εργαζομένων την Κυριακή δεν πρόκειται να θιγεί.  Θυμίζουμε όμως ότι το σχετικό κόστος απασχόλησης των μισθωτών είναι ιδιαίτερα αυξημένο:  Προσαύξηση 75% της αναλογίας του μισθού στην ημέρα και παραχώρηση αναπληρωματικής ανάπαυσης (ρεπό) σε άλλη μέρα της εβδομάδας.  Μόνο οι μεγάλες επιχειρήσεις μπορούν να αντέξουν αυτό το κόστος αυτές τις εποχές και άρα είναι και οι μόνες που θα ανοίξουν αποτελεσματικά.  Η επιπλέον ημέρα την εβδομάδα δεν θα προσφέρει τίποτα στη συντριπτική πλειοψηφία της χειμαζόμενης αγοράς, απλά θα αναδιανείμει την ήδη μειωμένη πίτα του τζίρου προς όφελος των μεγάλων επιχειρήσεων και εις βάρος των μικρών που θα κλείσουν.
5. Είναι ψευδεπίγραφο ότι ο περιορισμός των 250 τμ επιφυλάσσεται μόνο για τους μικρομεσαίους.  Καταρχήν, δεν αντιλαμβανόμαστε με ποιο κριτήριο επελέγη η έκταση των 250 τμ αφού ο μέσος όρος έκτασης της μικρομεσαίας εμπορικής επιχείρησης στην Ελλάδα δεν υπερβαίνει τα 85 τμ.  Κατά δεύτερον, έτσι όπως είναι διατυπωμένη η διάταξη εξαιρεί τις αλυσίδες και τα shop in the shop αλλά δεν υπάρχει σαφής νομικός ορισμός του όρου «αλυσίδα» ώστε να ξέρουμε τι σημαίνει και σε ποιους αναφέρεται και επιπλέον δεν εξαιρούνται ρητά από την δυνατότητα ανοίγματος τα Malls και τα εκπτωτικά χωριά, τα οποία νοικιάζουν χώρους στην συντριπτική τους πλειοψηφία κάτω των 250 τμ.  Θεωρούμε ότι η ρύθμιση, έτσι όπως προτείνεται στο σχέδιο νόμου, θα αποτελέσει την κερκόπορτα για καθολικό άνοιγμα.  Παράλληλα, είναι περισσότερο από βέβαιο ότι οι –λίγες- επιχειρήσεις που ρητά εξαιρούνται της λειτουργίας την Κυριακή θα καταφύγουν σε δικαστικούς αγώνες, βάσει του άρθρου 4 του Συντάγματος, θα ζητήσουν ίση μεταχείριση και –πιθανότατα- θα κερδίσουν.
6. Το άνοιγμα των καταστημάτων θα απαξιώσει τις παραδοσιακές αγορές της Κυριακής.  Στα παραδοσιακά κέντρα των πόλεων λειτουργεί μία ολόκληρη οικονομία από εξειδικευμένα καταστήματα, εστιατόρια, καφετέριες και άλλες δραστηριότητες, που στηρίζονται αποκλειστικά και μόνο στο χαρακτήρα της Κυριακής ως ημέρας ξεκούρασης, χαλάρωσης και διασκέδασης.  Μέσα σε μία πολύβουη κανονική ημέρα, με πλήρες κυκλοφοριακό, έλλειψη θέσεων στάθμευσης, ανοιχτά μαγαζιά και πάγκους μικροπωλητών παντού, αυτές οι αγορές χάνουν το χαρακτήρα τους, τα παραδοσιακά κέντρα υποβαθμίζονται και οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αυτές κινδυνεύουν με άμεσο κλείσιμο, αυξάνοντας τα λουκέτα και οδηγώντας ακόμα περισσότερους εργαζόμενους στην ανεργία.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, ζητούμε την ολοκληρωτική απόσυρση του άρθρου και την έναρξη κοινωνικού διαλόγου για την συνολική λειτουργία του πλαισίου της αγοράς.

Υπαίθριο εμπόριο

Στο σχέδιο νόμου και ειδικά σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες, θεωρούμε ότι πρέπει να περιληφθούν επιπλέον διατάξεις για τον περαιτέρω περιορισμό του υπαιθρίου εμπορίου.

Το υπαίθριο εμπόριο υποκρύπτει παρεμπορικές δραστηριότητες και φοροδιαφυγή, οι οποίες, επί του πρακτέου, δύσκολα ελέγχονται.

Γι’ αυτό τον λόγο πρέπει να περιοριστούν αυτές οι δραστηριότητες σε πώληση προϊόντων γης και θάλασσας στις λαϊκές αγορές μόνο από παραγωγούς και σε πώληση παραδοσιακών και μόνο προϊόντων (κουλούρια, ξηροί καρποί, κάστανα, αραβόσιτο, φυσικά άνθη), από όσους διαθέτουν την σχετική άδεια. 

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να επιβάλλονται τρείς προϋποθέσεις: (α) ταμειακές μηχανές, (β) προσωποπαγείς άδειες, (γ) πολύ  συγκεκριμένη χωροθέτηση.  Ανάλογη μέριμνα πρέπει να δοθεί για υπαίθριες αγορές που συγκροτούνται ως εμποροπανήγυρεις σε εκκλησιαστικές εορτές είτε εμφανίζονται ως «κυριακάτικες» ή «χριστουγεννιάτικες αγορές».

Είναι απαραίτητο να προωθηθεί ένα πιο αυστηρό πλαίσιο λειτουργίας που θα διασφαλίζει τον καλύτερο έλεγχο των παραβάσεων και να αντιμετωπιστούν οι κύριες αδυναμίες των αρμόδιων ελεγκτικών μηχανισμών: δυσλειτουργίες, αδράνειες στην εφαρμογή των νόμων, διαφθορά λόγω σχέσεων παραγόντων και υπαίθριων εμπόρων.

Εμπόριο σε τουριστικές περιοχές

Ένα κρίσιμο θέμα που πρέπει επίσης να ρυθμιστεί με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου είναι αυτό των τουριστικών περιοχών και των εποχιακών αγορών.  Οι γενικές ρυθμίσεις δεν μπορούν να εφαρμόζονται σε αγορές που λειτουργούν τουριστικά, είναι εποχιακού χαρακτήρα και έχουν τις δικές τους ιδιαιτερότητες.

Στα πλαίσια αυτά πρέπει να προβλεφθεί σε κεντρικό επίπεδο και με το παρόν σχέδιο νόμου η αποφασιστική αρμοδιότητα των τοπικών Εμπορικών Συλλόγων που γνωρίζουν τις ανάγκες των σχετικών περιοχών καλύτερα από τον καθένα, σε αντικατάσταση των διαφόρων διοικητικών οργάνων, όπως ο Περιφερειάρχης.  

Με τον τρόπο αυτό, το τοπικό ωράριο καταστημάτων στις εποχιακά λειτουργούσες αγορές και στους τουριστικούς τόπους και περιοχές θα «αυτορυθμίζεται» τόσο σε γενικό όσο και σε κλαδικό επίπεδο και ανάλογα με τα δεδομένα της τοπικής αγοράς και της κάθε εποχής ξεχωριστά.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, μπορεί να επιλυθεί και το πρόβλημα λειτουργίας του παραδοσιακού εμπορικού κέντρου της Αθήνας, το οποίο μπορεί να διευρυνθεί τόσο χωρικά όσο και χρονικά και το ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων εντός αυτού, να καθορίζεται για όλες τις ημέρες με απόφαση του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών.